تلفات برق چه قدر در قطعی برق تاثیر دارد؟
تلفات برق چه قدر در قطعی برق تاثیر دارد؟
تلفات برق یکی از چالش‌های اصلی صنعت برق ایران است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر پایداری شبکه و قطعی‌های برق تأثیر میگذارد. این مقاله به بررسی مفهوم تلفات برق، عوامل ایجاد آن، و نقش آن در بروز خاموشی‌های گسترده در ایران می‌پردازد. همچنین، با تحلیل داده‌های موجود، میزان تأثیر تلفات بر قطعی برق ارزیابی شده و راهکارهایی برای کاهش تلفات و بهبود پایداری شبکه ارائه می‌شود. نتایج نشان میدهد که کاهش تلفات می‌تواند فشار بر شبکه را کاهش داده و از خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده و غیرمنتظره جلوگیری کند.
تلفات برق به انرژی الکتریکی‌ای گفته می‌شود که در فرآیند تولید، انتقال، و توزیع به دلایل فنی یا غیرفنی از دست می‌رود. در ایران، با توجه به فرسودگی زیرساخت‌ها، مصرف بالای انرژی، و استفاده غیرمجاز از برق، تلفات شبکه برق به یکی از معضلات اصلی تبدیل شده است. این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه تلفات برق به قطعی‌های مکرر در ایران منجر می‌شود و چه راهکارهایی برای کاهش آن وجود دارد.
بخشی از آمار موجود در مصرف و اتلاف برق:
► آمارهای متعددی وجود دارد که افزایش میزان مصرف برق را نمایش میدهد در ادامه دونمونه از آن آورده شده:
در گزارش تهییه شده توسط برق نیوز، به گفته‌ی معاون برق و انرژی وزارت نیرو"همایون حائری" در بهار سال 1404 گرمای زودرس و شدید هوا نقش قابل توجهی در افزایش مصرف برق داشته است. بر اساس آمار ارائه‌شده، میانگین نیاز مصرف برق در سال گذشته (سال 1403)، ۹۳۶ هزار و ۶۲ مگاوات‌ساعت بوده که در سال جاری به یک میلیون و ۲۱ هزار مگاوات‌ساعت رسیده است و بیانگر افزایش ۹ درصدی تقاضای مصرف برق کشور است.
طبق گزارش تهییه شده توسط ایرنا از وزارت نیرو، آمار و ارقام مرتبط با وضعیت و میزان برق تحویلی به بخش‌های مختلف در سال ۱۴۰۲ نشان میدهد، در این سال ۳۳۳ هزار و ۱۷ میلیون کیلووات‌ساعت برق به مشترکان تحویل داده شد که نسبت به سال ۱۴۰۱ معادل ۵.۲ درصد افزایش داشت.
► بنابر افزایش میزان مصرف که میتوان با افزایش جمعیت و توسعه کارخانجات توجیه شود باز هم بر اساس آمار میزان تلفات بسیار زیاد است؛ مانند:
مصطفی رجبی، سخنگوی صنعت برق در (4 مرداد 1402) از شکسته شدن رکورد ۱۰ ساله مصرف برق در کشور خبر داد و گفت که برای تامین برق در شرایط موجود نیازمند همکاری مشترکان هستیم. این در حالی است که فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون توسعه پایدار اتاق ایران به تابناک می‌گوید: اتلاف برق در شبکه‌های توزیع حدود 40 درصد است! رقمی که در کشورهای توسعه یافته پنج درصد برآورد می‌شود.
► باید توجه کرد که مقصر این میزان هدر رفت برق، تنها مردم نیستند و دلایل بسیاری وجود دارد، برای مثال :
به گزارش تنسیم در اردیبهشت 1404: اتلاف انرژی در نیروگاه‌ها به قدری جدی است که به نظر می رسد اگر به نحوی هدفمند و عملی مورد توجه قرار گیرد و هدررفتِ انرژی در این حوزه تا جای ممکن کاهش یابد، متعاقبا شاهد کاهش ابعاد بحرانی کمبود برق در ایران نیز خواهیم بود. در این راستا، "محمد رضا اکبری"، عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر در موضع گیری گفته است که "در حال حاضر، نیروگاه‌های کشورمان به ازای هر 100 واحد انرژی، 35 واحد برق تحویل می دهند که حدودا 15 تا 20 واحد آن نیز در شبکه انتقال و توزیع برق اتلاف می شود".
و بر اساس خبر گزاری مهر در شهریور سال 1400، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران با بیان این مطلب که داده‌های وزارت نیرو نشان میدهد ۱۰ تا ۱۲ درصد برق تولیدی کشور در مرحله انتقال و توزیع از بین می‌رود.
♦ باید توجه کرد که میزان تلفات با افزایش مصرف برق افزایش می یابد و اثر مرکب دارند؛ بنا بر این موضوع باید برای کاهش میزات تلفات اقدامات جدی صورت گیرد.♦
عوامل ایجاد تلفات برق
تلفات برق به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: تلفات فنی و تلفات غیرفنی.
تلفات فنی
تلفات فنی ناشی از مقاومت ذاتی تجهیزات و خطوط انتقال است. این تلفات شامل:
- تلفات در خطوط انتقال و توزیع: به دلیل عدم کیفیت اتصالات و عدم رعایت اصول نصب و همین طور مقاومت سیم‌ها و کابل‌ها، بخشی از انرژی به‌صورت گرما هدر می‌رود.
- تلفات در ترانسفورماتورها: تبدیل ولتاژ در پست‌های برق باعث از دست رفتن انرژی می‌شود.
- فرسودگی زیرساخت‌ها: تجهیزات قدیمی و غیراستاندارد کارایی پایینی دارند و تلفات را افزایش می‌دهند.
تلفات غیرفنی
تلفات غیرفنی به دلایلی غیر از مسائل فنی رخ می‌دهند، از جمله:
- استفاده غیرمجاز: سرقت برق و اتصالات غیرقانونی به شبکه.
- استخراج غیرمجاز رمزارزها: دستگاه‌های ماینر با مصرف بالای برق، فشار زیادی بر شبکه وارد می‌کنند.
- خطاهای مدیریتی: عدم قرائت دقیق کنتورها و مدیریت ناکارآمد توزیع.
تأثیر تلفات برق بر قطعی برق
تلفات برق به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر پایداری شبکه و بروز قطعی‌ها تأثیر میگذارد:
افزایش فشار بر شبکه
تلفات بالا به معنای هدررفت انرژی است که می‌توانست برای تأمین نیاز مصرف‌کنندگان استفاده شود. برای مثال، تلفات 13 درصدی در شبکه ایران معادل 40 درصد مصرف خانگی است. این هدررفت باعث می‌شود در زمان اوج مصرف، مانند تابستان یا زمستان، شبکه با کسری برق مواجه شود و خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده اعمال گردد.
کاهش ظرفیت تولید
نیروگاه‌های ایران به دلیل فرسودگی و کمبود سوخت (مانند گازوئیل در زمستان) با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند. تلفات بالا این مشکل را تشدید می‌کند، زیرا بخشی از برق تولیدی قبل از رسیدن به مصرف‌کننده از بین می‌رود. در تابستان 1403، کسری برق ایران به 14 هزار مگاوات رسید که بخشی از آن به دلیل تلفات شبکه بود.
تأثیرات اقتصادی و اجتماعی
قطعی برق ناشی از تلفات نه‌تنها به صنایع (مانند فولاد و سیمان) خسارات مالی وارد می‌کند، بلکه زندگی روزمره مردم را مختل می‌کند. برای مثال، در سال 2021، قطعی برق باعث شکست شطرنج‌بازان ایرانی در مسابقات آنلاین شد. همچنین، خاموشی‌ها در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی می‌تواند به خسارات جانی منجر شود.
راهکارهای کاهش تلفات و قطعی برق
► برای کاهش تلفات و بهبود پایداری شبکه، اقدامات زیر پیشنهاد می‌شود:
بهبودکیفیت شبکه توزیع
سرمایه‌گذاری در خطوط انتقال جدید، ترانسفورماتورهای کم‌تلفات، و تجهیزات مدرن می‌تواند تلفات فنی را کاهش دهد. برآورد شده که کاهش تلفات به زیر 10 درصد نیازمند 5000 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری است، اما این هزینه با صرفه‌جویی در مصرف سوخت و احداث نیروگاه‌های جدید توجیه‌پذیر است.
مقابله با استفاده غیرمجاز
تقویت نظارت بر شبکه و استفاده از فناوری‌های هوشمند (مانند کنتورهای دیجیتال) می‌تواند تلفات غیرفنی را کاهش دهد.
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر
ایران با داشتن ظرفیت بالای انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند وابستگی به نیروگاه‌های حرارتی را کاهش دهد. این امر نه‌تنها تلفات را کم می‌کند، بلکه تولید برق پایدار را افزایش میدهد.
ترویج فرهنگ بهینه‌سازی مصرف
آموزش عمومی برای کاهش مصرف غیرضروری برق، به‌ویژه در ساعات اوج، می‌تواند فشار بر شبکه را کاهش دهد. برنامه‌های تشویقی برای صرفه‌جویی نیز مؤثر خواهد بود.
بررسی عوامل موثر بر کیفیت شبکه توزیع :
چند مورد مهم که بر اتصالات و شبکه انتقال تاثیر میگذارد:
- از اصل بودن و کیفیت سرکابل یا مفصل مطمئن باشید
- از ابزار نصب مناسب استفاده کنید
- یک نصاب کار آموزش دیده مطابق با دستور نصب، نصب را انجام دهد
- سیستم زمین (ارتینگ) به درستی صورت گرفته باشد
► از طریق لینک های زیر میتوانید تجهیزات و ابزار کار مناسب جهت ایجاد یک اتصال قوی و با کیفیت را به راحتی تهییه کنید.
(سرکابل حرارتی) (سرکابل) (پرس کابلشو) (ابزار کار)
نتیجه‌گیری
تلفات برق در ایران با افزایش فشار بر شبکه، کاهش ظرفیت تأمین برق، و تشدید خاموشی‌ها نقش مهمی در بحران قطعی برق دارد. با توجه به آمار، کاهش تلفات از 13 درصد به 8.5 درصد می‌تواند معادل تولید 2500 مگاوات برق جدید باشد. این امر نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، مدیریت بهتر شبکه، و توسعه انرژی‌های پاک است. با اجرای راهکارهای پیشنهادی، نه‌تنها قطعی‌های برق کاهش می‌یابد، بلکه پایداری اقتصادی و زیست‌محیطی کشور نیز بهبود خواهد یافت.
محصولات مرتبط با مقاله
نظر خود را بنویسید